Zaloguj się 
Niedługo zasiądziemy przy wigilijnym stole. Boże Narodzenie 2020 będzie jednak inne niż dotychczasowe święta. Wielu Polaków zostanie za granicą, w Niemczech lub Anglii spędzi święteczny czas. Mimo panującej pandemii koronawirusa, w mniejszym gronie, możemy się postarać utrzymać polskie tradycje świąteczne. O czym warto pamiętać? — zrobiliśmy podsumowanie typowych polskich tradycji bożonarodzeniowych.
DEKOROWANIE CHOINKI
Zanim jeszcze wszyscy zasiądą do stołu, następuje dekorowanie choinki. To zwyczaj, w który mogą zaangażować się wszyscy członkowie rodziny. Najmłodsi pomocnicy mogą postarać się sami przygotować ozdoby. Standardowo na choince powinny się znaleźć światełka, aniołki, jabłka i orzechy oraz łańcuch i bombki. Choinka wiąże się z symboliką (drzewa) życia i odradzania się. Drzewko bożonarodzeniowe, które dziś znamy, pojawiło się w zwyczajach dopiero ok. XVIw., ale już wcześniej podtrzymywanie zielonego drzewka było pewnego rodzaju kultem i tradycją, którą przejął później Kościół katolicki. Do Polski tradycję choinki sprowadzili najprawdopodobniej niemieccy protestanci. Dziś zwyczajowo właśnie pod choinkę wkłada się prezenty świąteczne. Przynoszą je, w zależności od regionu, Anioł, Dzieciątko, Gwiazdka, Gwiazdor lub Święty Mikołaj. W krajach zachodnich, inaczej niż w Polsce, odpakowywanie prezentów odbywa się dopiero następnego dnia po Wigilii, czyli w pierwszy dzień świąt.
PIERWSZA GWIAZDKA NA NIEBIE
Do wigilijnego stołu można zasiąść dopiero, kiedy na niebie zabłyśnie pierwsza gwiazdka. W zimowe dni, o ile niebo nie jest zachmurzone, można ją wypatrzyć dość wcześnie, po zapadnięciu zmroku. Zadanie jej wypatrywania można zlecić dzieciom. Tradycja z pierwszą gwiazdką na niebie nawiązuje do Gwiazdy Betlejemskiej, którą według Biblii, ujrzeli na niebie Trzej Królowie i która prowadziła mędrców do miejsca narodzin Jezusa.
WSPÓLNA MODLITWA
Kiedy już udaje się wypatrzyć pierwszą gwiazdkę, domownicy zbierają się wokół stołu wigilijnego. Ważnym punktem rozpoczynającym wieczerzę jest czytanie fragmentu Ewangelii według świętego Łukasza (lub Mateusza) dotyczącego narodzin Chrystusa. Następnie uczestnicy wieczerzy odmawiają modlitwę Ojcze Nasz i proszą, aby nie zabrakło chleba naszego powszedniego, do czego nawiązuje także znajdujący się na stole opłatek.
SIANO POD OBRUSEM WIGILIJNYM
Na stole, pod obrusem, kładziemy wiązkę siana. Zwyczaj ten wywodzi się jeszcze z czasów pogańskich i ma związek z dawnym świętem agrarnym. Symbolika siana nawiązuje do ubogiej stajni i siana, na którym narodził się Jezus.
DODATKOWE NAKRYCIE NA STOLE
Na stole wigilijnym gospodyni powinna ustawić dodatkowe nakrycie dla niezapowiedzianego gościa. Zwyczaj ten upowszechnił się w XIX w. i przyjął na stałe w kanon polskich zwyczajów świątecznych. Tradycja pozostawiania miejsca i nakrycia dla wędrowca jest pozostałością ze słowiańskich wierzeń, gdzie nietkniętą część jedzenia zostawiało się dla duchów przodków. Symbolicznie to puste nakrycie daje wyraz pamięci o zmarłych bliskich, a także o bliskich nieobecnych przy stole, np. o tych, którzy na wieczerzę nie mogli przybyć z daleka, z zagranicy. W roku 2020 podtrzymanie tego zwyczaju będzie szczególnie ważne, nabierze ono niemal dodatkowego znaczenia.
ŁAMANIE SIĘ OPŁATKIEM I ŚWIĄTECZNE ŻYCZENIA
Opłatek, czyli bardzo cienki płatek chlebowy powinien pojawić się na każdym wigilijnym stole. Zwyczaj dzielenia się opłatkiem podczas Wigilii kultywowany jest nie tylko w Polsce, ale także na Słowacji, Litwie, Białorusi, Ukrainie, w Czechach i we Włoszech. Opłatek wigilijny jest symbolem pojednania i przebaczenia, znakiem przyjaźni i miłości. Gest ten ma w zamyśle zbliżać ludzi. Dzielenie się nim na początku wieczerzy wigilijnej wyraża chęć bycia razem.
DWANAŚCIE POTRAW
To najważniejszy element polskiej tradycji bożonarodzeniowej. Istotne jest, aby każdy, kto zasiadł przy stole, spróbował kolejno każdej potrawy. Wigilia w Polsce, w przeciwieństwie do innych zachodnich tradycji, ma charakter typowo postny (nie ma dań z mięsem). Lista potraw, które pojawiają się na stole może się różnić, w zależności od rejonu. Polacy za granicą mogą przygotować nieco inne dania niż w Polsce, jeśli nie uda im się trafić w sklepach na typowo polskie produkty. Zwyczajowo na stole wigilijnym powinny się znaleźć wszystkie płody ziemi, a dokładniej: coś z lasu, coś z wody, coś z pola, coś z sadu. Wśród tradycyjnych potraw wigilijnych wymienia się mi.n.: barszcz czerwony z uszkami, zupę grzybową, karpia pieczonego, smażonego lub a galarecie, śledzia (różne warianty podania: w oleju, occie, w śmietanie, pod pierzynką), rybę po grecku, kapustę z grochem, kapustę z grzybami, pierogi z kapustą i grzybami, paszteciki z grzybami, kluski z makiem lub makiełki, kutię, kompot z suszonych owoców, kulebiaka, makowca, piernika, a także chleb.
ŚPIEWANIE KOLĘD
Wspólne śpiewanie i słuchanie kolęd to nieodłączny rytuał związany z Wigilią i Świętami Bożego Narodzenia. Wiąże się z tradycją chrześcijańską, według której autorem pierwszej kolędy był św. Franciszek z Asyżu. Najsłynniejszą kolędą na świecie jest Cicha noc — pieśń przetłumaczono na ponad trzysta języków i dialektów. Najstarsza polska kolęda to Zdrow bądź, krolu anjelski z 1424 r. Do najpopularniejszych polskich kolęd można zaliczyć: Bóg się rodzi, moc truchleje, Bracia patrzcie jeno, Do szopy, hej pasterze, Dzisiaj w Betlejem, Gdy się Chrystus rodzi, Gdy śliczna panna, czy Jezus malusieńki, Hej kolęda, kolęda, Lulajże Jezuniu, Mędrcy świata, monarchowie, Mizerna, cicha, stajenka licha, Oj maluśki, maluśki.
PASTERKA
Pasterka to uroczysta msza odprawiana w nocy, w Wigilię Bożego Narodzenia (noc z 24 na 25 grudnia). Niegdyś wybierało się na nią, mimo mrozu; przęgło się do tego konie i sanie by po śniegu podjechać pod kościół. Dziś takie widoki są już rzadkością. Pasterka symbolicznie nawiązuje do oczekiwania i modlitwy pasterzy zmierzających do Betlejem. W Polsce, udział w pasterce, jest częścią świątecznej tradycji.
